Bilimsel Araştırmada Dürüstlük

Sabancı Üniversitesi Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada Dürüstlük İlkeleri 

Sabancı Üniversitesi (SU), Türkiye'deki en yenilikçi ve araştırma odaklı üniversitelerden biri olmak arzusundadır. Bu nedenle, bünyesindeki bilimsel ve uygulamalı araştırmaların zenginleşerek geliştirilmesi için gerekli ortamın sağlanması SU’nun ana stratejileri arasında ilk sıradadır. Bu ortamın sağlıklı işlemesi ise bilimsel ve uygulamalı araştırma yapan öğretim üyeleri, öğrenciler ve diğer çalışanların araştımada dürüstlük ilkelerine uymaları ile mümkündür. Bu çerçevede, SU “Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmalarda Dürüstlük İlkeleri” prosedürünü geliştirerek yürürlüğe koymuştur.

Araştırmalarda Dürüstlük Konusunda Avrupa Davranış Kodu 

Sabancı Üniversitesi "Araştırmalarda Dürüstlük Konusunda Avrupa Davranış Kodu"nu da benimser. "Araştırmalarda Dürüstlük Konusunda Avrupa Davranış Kodu" rehberini okumak için lütfen tıklayınız:

Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada Suistimal 

Sabancı Üniversitesi'nde aşağıdaki suistimal tanımlamasına göre "Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada Dürüstlük İlkeleri" prosedürü geliştirilerek yürürlüğe konmuştur.

I. Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada Suistimalin Tanımlanması 

Sabancı Üniversitesi’nde, bilimsel ve uygulamalı araştırmada suistimal şöyle tanımlanmıştır:

• Verilerde, veri analizinde ya da araştırma yöntemlerinde, kasıtlı olarak tahrifat yapmak veya veri fabrikasyonu yapmak; araştırma önerilerinde, araştırma sürecinde, raporlamada veya değerlendirmede sahtecilik ve/veya intihal yapmak.
• Araştırmacı, araştırma sırasında kullanılan insan deneklerini ve toplumu korumamak ve araştırmalarda kullanılan hayvanlara uygun muamele yapmaya ilişkin konularda ulusal ve uluslararası koşulları sağlamakta kasıtlı olarak lakayıt davranmak.
• Araştırma fonlarını, tesisleri, veya personeli yasadışı ve/veya izinsiz faaliyetlerde kullanmak.

Fabrikasyon, veri veya sonuçları uydurarak kaydetmek veya raporlamaktır. 

Sahtecilik, araştırma malzemelerini, ekipman veya süreçleri manipüle etmek, ya da verileri veya sonuçları değiştirerek veya silerek araştırmanın kayıtlarda doğru temsil edilmemesine yol açmaktır. 

İntihal başkalarının fikirlerini, süreçlerini, sonuçlarını veya sözlerini atıfta bulunmadan kendine maletmektir.

II. Açıklamalar

Usulsüzlük, verilerin yorumlanmasında ve muhakemesinde dürüstçe yapılan hata ve anlaşmazlıkları içermez. Bu politika sadece orijinal araştırmalara yönelik olup sınıf içi ya da ders çalışmalarındaki akademik dürüstlük kurallarının yerini almak amacı taşımaz. 

"Tahkikat" ilk aşamada bir suçlamanın ya da görünen bir görevi kötüye kullanma durumunun soruşturmayı gerektirip gerektirmediğini ortaya koymak için bilgi toplama ve gerçeği belirleme çalışmalarıdır. 

"Soruşturma" usulsüzlük oluştuğunu belirlemek için, ilgili tüm bilgilerin resmi olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi anlamına gelir.

III.Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada Suistimal Tespiti

Bilimsel ve Uygulamalı Araştırmada suistimal tesbiti için gerekenler:

• İlgili araştırma toplumunun kabul ettiği uygulamalardan önemli ölçüde sapma olması (örneğin sosyal bilimler, beşeri bilimler, ya da bilimsel araştırma topluluğunun); 
• Usulsüzlüğün kasten, bilerek veya pervasızca yapılmış olması; 
• İddiaların delillerin ağırlığıyla kanıtlanmış olması.

IV.Prosedürler

Araştırmada usulsüzlük iddiaları, yazılı olarak bir fakülte Dekanına veya Araştırma ve Lisansüstü Politikaları Direktörüne iletilir. Ancak, sonuçta Sabancı Üniversitesi'nde yürütülen tüm araştırma programları ve faaliyetlerden, Fakülte Dekanları ve Araştırma ve Lisansüstü Politikaları Direktörü aracılığıyla Rektör sorumludur. Bu nedenle, tüm araştırmada suistimal iddiaları Dekanlar tarafından Rektöre bildirilir. Ayrıca, Rektör tüm tahkikat ve soruşturma sürecinde Sabancı Üniversitesi Hukuk Danışmanlığı birimine danışır, ve bu süreçlerin yönetiminden sorumludur. 

Bu politikanın prosedürleri diğer usulsüzlük mekanizmalarinin incelenmesini dışlamaz. Fonların kötüye kullanılma iddialarının incelenmesi durumlarında, bu inceleme sonucunda raporlama üniversitenin iç denetleyicileri ve kimi durumlarda dış denetleyiciler tarafından ilgili yöneticilere yapılır. Yasadışı faaliyetlere dair bir suçlamanın olması durumunda Rektör, herhangi bir araştırma veya soruşturma öncesinde veya sırasında, soruşturmayı yönetme yetkisine ve ayrıca kamu malları veya kaynaklarını korumak amacıyla geçici tedbirler alma yetkisine sahiptir. Soruşturmanın teksiri durumunda ya da bilimsel araştırmanın kötüye kullanıldığına dair kanıtların yetersizliği durumunda Rektör bu politika kapsamında tahkikatın yapılmamasına karar verebilir.

V. İdari prosedürler

Olası bir suistimale dair kanıtların ya da iddiaların bulunması durumunda derhal bir tahkikat başlatılır. Tahkikat ilgili fakültenin dekanı ya da gerektiğinde ALP direktörü tarafından yürütülür. 

Bir tahkikatın Rektör tarafından daha uzun süre gerektiği ortaya konmadığı sürece 60 iş günü içinde tamamlanması gerekir. Tahkikatın başlangıcında zanlılar tahkikatın içeriğinden ve kapsamından haberdar edilir. Ele geçirilen kanıtları ve mülakat özetlerini ve sonuçları belgeleyen bir rapor hazırlanır. Haklarında suçlama yapılan kişiler tahkikat sürecinden haberdar edilir ve kendilerine tahkikat raporunun bir kopyası verilir. Eğer kendileri rapor hakkında yorum yaparlarsa bu yorumlar da rapora eklenir. Eğer tahkikat 60 günü geçerse, tahkikat kayıtları 60 gün süresinin aşılma nedenlerine dair belgeleri ve uzatmanın Rektör ve suçlamanın yapıldığı kişiler tarafından kabulüne dair anlaşma metinlerini de içermelidir. 

Tahkikat süresince suçlamayı yapan kişilerin kimliği açıklanmaz. Suçlanan kişilerin durumunun gizliliği korunur. Haklarındaki tahkikatın ivedilikle ve kapsamlı olarak yapılması gerekir ve suçlamalar ve de elde edilen bulgular hakkında yorumda bulunabilmeleri sağlanmalıdır. 

Soruşturma yapılmasına gerek olmadığına kanaat getirildiğinde, belgeler ve kayıtlar tekrar değerlendirmeyi mümkün kılacak şekilde, 1 yıl süresince gereken ayrıntısıyla saklanır. 

Resmi bir soruşturmanın yapılmasına, dekana danışmak suretiyle, Rektör karar verir. 

Soruşturmanın yapılamama kararı alınması durumunda Rektör ve dekan suçlanan ve suçlamayı yapan tarafların korunmaları için gereken önlemleri alırlar. Rektör ve dekan ayrıca hatalı olarak suçlanan tarafın itibarına gelen zararın tamiri için de önlemler almayı uygun görebilirler. 

Hatalı ya da kasti suçlama durumunda, Rektör ve dekan suçlayanlar hakkında tahkikat kararı verebilir. 

Suistimal iddialarının ya da hatalı veya kasti suçlamanın olduğuna dair sonuca varıldığında, YÖK yasasının 2547 sayılı, YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI YÖNETİCİ, ÖĞRETİM ELEMANI VE MEMURLARI DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ’nde gereken yaptırımlar uygulanır. 

Tahkikat ve soruşturma sürecinden öncelikle üniversite sorumlu olmakla birlikte, ilgili bir kamu kuruluşu üniversitedeki tahkikatın öncesinde süresince ya da ardından kendi soruşturmasını yürütebilir ve kendi soruşturması sonucuna göre yaptırımlarda bulunabilir.