Osmanlı Devleti kendisini nizâm-ı âlem denilen ideal bir dünya düzeninin koruyucusu ve bu çerçevede adaletin merkezi olarak görüyordu. Bâbıâli bu vizyonla, Balkanlar, Anadolu ve Arap eyaletlerindeki taşra nüfusunun marjinal saydığı unsurlarına (örn. rafizî dinsel topluluklara, ya da aşiretlere ve göçebe nüfus gruplarına) yönelik düzenleyici bir rol üstlenip, söz konusu nüfus gruplarını sisteme entegre etmeye çalışıyordu. 19. yüzyılın reformlar sürecinde Avrupa Aydınlanmacılığının "rasyonel düzen" ve "ilerleme (tekâmül)" gibi değerlerinin benimsenmesi sonucu bu rol daha da pekişti. Öte yandan 17. ve 18. yüzyıllar boyunca Osmanlı taşra eyaletleri, yerel eşraf ve âyân tarafından fiilî bir özerklik içinde idare edilegelmişti. Dolayısıyla 1774 sonrasında reformcu hükümetlerin izlediği merkeziyetçi ve yeniden düzenleyici siyasetler, merkez ile taşra arasında yeni gerginliklere neden oldu ve bu gerginlikler 19. yüzyıl sonlarına değin sürüp gitti. Bu derste, merkez ile çevresel nüfus toplulukları arasındaki bu karmaşık ilişkileri 15. ve 16. yüzyıllardan başlayarak izlenirken, Nizâm-ı Cedid islâhatı, II. Mahmud'un merkeziyetçi politikaları ve buna karşı eyaletlerde oluşan tepkiler, hudut mıntıkalarının (Bosna, Arnavutluk, Kurdistan) düzeni, aşiretlerin ve/ya göçebe nüfus gruplarının iskânı ve çevresel toplulukların imparatorluk yapısına entegre edilmesine yönelik ideolojik adımlar (II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet dönemleri) üzerinde özellikle durulacaktır.